Zapraszamy do śledzenia naszej serii poświęconej przebraniom z zapustów kujawskich, którą będziemy kontynuować do zakończenia karnawału. Stroje przebierańców nie są przypadkowe, bowiem zapusty kujawskie pełne są symboliki i charakteru magicznego. Dziś przedstawimy Wam maszkary zwierzęce.
Chodzenie z kozą, nazywane też zapustami kujawskim bądź po prostu kozą, jest najstarszym, bo 200-letnim i najciekawszym zwyczajem kujawskim. Przetrwanie obrzędu i jego popularność to prawdziwy fenomen. Ta żywa tradycja ukazująca naszą odrębność kulturową została wpisana na Listę Dziedzictwa Niematerialnego Ministra Kultury, a we Włocławku corocznie od 1995 roku odbywa się Korowód Grup Zapustnych.
Zapustnicy wędrują po wsiach w okresie od tłustego czwartku do Środy Popielcowej. Znajdziemy wśród nich przebierańców w strojach zwierząt, które wiąże się z symboliką płodności i wegetacji.
- Niedźwiedź był zwierzęciem utożsamianym z siłą. Wierzono, że potrafi odpędzać lub odwracać zło i pokonywać demony. Osoba przebrana za niedźwiedzia tarzała po ziemi, aby obudzić drzemiącą w niej przyrodę. Skakała też, by przywołać wiosnę. Tradycyjnie strój był wykonany ze słomy, a jego „kosmatość” wróżyła wszelką pomyślność.
- Bocian zwiastował wiosnę i według wierzeń ludowych był domowym duchem opiekuńczym. Jego strój składa się z białej płachty i drążka z drewnianą głową zwierzęcia. Może być to też tzw. „bocian nożycowy” zbudowany z rozciągających się nożyc zakończonych dziobem. Przebieraniec płata liczne figle, może np. porywać różne przedmioty.
- Koza symbolizowała płodność w odniesieniu do ludzi, zwierząt i ziemi. Przebranie to biała płachta z drążkiem zakończonym drewnianą głową. Koza bodzie dziewczyny i kłania im się nisko, zgodnie ze słowami „Gdzie koza chodzi, tam panna za mąż wychodzi”.
- Koń kojarzony był z siłami wegetacyjnymi i solarnymi, zatem posiadał moc budzenia ludzi i przyrody. Przebranie konia występuje wraz z postacią jeźdźca, który zazwyczaj ma na sobie mundur. Może to być np. ułan, żołnierz lub strażak. Przebieraniec pilnuje porządku i głośno trzaska z batów.
Zdjęcia: Koza z Kruszyna, niezwykle ważna i jedna z pierwszych kujawskich grup zapustnych. Serdecznie dziękujemy za zgodę na wykorzystanie fotografii w celu popularyzowania regionu i wiedzy o zapustach kujawskich.