J jak Japonia

Honor, odwaga, nowoczesność to zasadnicze cechy społeczeństwa zamieszkującego kraj Wschodzącego Słońca. HON – to po japońsku „książka”, która niewątpliwie jest odzwierciedleniem myśli i sposobu bycia Japończyków. Jako że język japoński stanowi dla Europejczyków pewną abstrakcję, na naszych półkach można znaleźć wyłącznie przekłady najlepszych książek japońskich. W pierwszej kolejności przychodzą nam na myśl komiksy – mangi i krótkie formy poetyckie zwane haiku. Postaramy się jednak udowodnić, że skarbiec literatury kraju kwitnącej wiśni jest znacznie bogatszy.

Samurajska prawość nakazuje nam w pierwszej kolejności przedstawić Państwu sylwetkę pierwszego w historii, japońskiego laureata Literackiej Nagrody Nobla z 1968 r., Yasunari Kawabatę (1899-1972). Zadebiutował w 1925 r. autobiograficznym opowiadaniem pt. „Tancerka z Izu”. Jednak świat poznał go jako autora chwytliwych powieści pt. „Tysiąc żurawi” i „Głos góry”. Nagroda Nobla dla Kawabaty była wyrazem uznania jego „mistrzostwa pisarskiego, które oddaje istotę japońskiej świadomości”.

Kanon noblistów pochodzenia japońskiego dopełnił w 2017 r. Kazuo Ishiguro (ur. 1954). Pisarz aktualnie będący obywatelem Wielkiej Brytanii, jest autorem głośnej powieści pt. „Okruchy dnia”. Przedstawia w niej losy angielskiego kamerdynera, który całe życie poświęcił niezłomnej służbie na rzecz swojego pracodawcy. Dokonując bilansu swojej egzystencji, zdaje sobie jednak sprawę, jak wiele w życiu go ominęło, na czele z miłością i szczęściem. Historia została przeniesiona na wielki ekran, a widzowie mieli okazję delektować się kreacjami aktorskimi Anthony’ego Hopkinsa i Emmy Thompson. W 2010 r. Zekranizowana została również kolejna powieść Ishiguro pt. „Nie opuszczaj mnie”. Tym razem główne role zagrali Keira Knightely i Carey Mulligan.

Teraz kolej na dwóch panów o nazwisku Murakami. Ze szczególną uwagą polecamy przyjrzeć się twórczości najwybitniejszego, współczesnego pisarza Kraju Kwitnącej Wiśni, Haruki Murakamiego (ur. 1949). Dla wielu czytelników fenomen Murakamiego jest wielką zagadką. Autor zwykle bowiem wybiera standardowe tematy jak miłość, śmierć, tajemnica, przyjaźń i samotność. Jego historie są jednak godne ciągłego odkrywania na nowo, biorąc pod uwagę zauważalne metafory i niedomówienia. Nutka humoru, fantazji i surrealizmu oraz szczypta realizmu magicznego są dopełnieniem charakterystycznego stylu Murakamiego, który czyni go cichym ninją, gotowym w każdej chwili zakraść się do naszych sympatii czytelniczych. Nowatorskim ujęciem problemów współczesnego świata odznaczają się utwory Ryu Murakamiego (ur. 1952), który jest nie tylko pisarzem, ale przede wszystkim reżyserem filmowym. W naszym kraju dał się poznać głównie jako autor powieści psychologiczno-obyczajowej, pt. „Dzieci ze schowka”. Autor daje nam prześledzić proces odkrywania świata przez dwojga przyjaciół, którzy jako niemowlęta zostali porzuceni w dworcowym schowku. Panowie Haruki i Ryu Murakami, w 1981 r. połączyli się w duet literacki, którego owocem jest książka pt. „Walk, don’t run”.

Najbardziej kontrowersyjne aspekty życia japońskiej gejszy ujawnia Mineko Iwasaki (ur. 1949), autorka słynnej autobiografii, pt.„Gejsza z Gion”. Pisarka odsłania przed nami kulisy sekretnego przygotowania kobiet do pełnienia, silnie osadzonej w kulturze Japonii, roli gejszy. Na kanwie opowieści Iwasaki, Arthur Golden napisał światowy bestseller, pt. „Wyznania gejszy”.

Nie mniej zadziwiająca jest autentyczna historia pierwszej japońskiej lekarki, przedstawiona przez Junichi Watanabe (1933-2014) w głośnej powieści pt. „Za kwietnymi polami”. Ginko Ogino, bohaterka powieści, prowadzi szablonowe życie dziewiętnastowiecznej japońskiej kobiety w społeczeństwie silnie zdominowanym przez mężczyzn. Prawdopodobnie nie wprowadziłaby żadnych zmian, gdyby nie choroba weneryczna, którą zainfekował ją mąż. Chęć pomagania kobietom w problemach intymnych, zdeterminowała ją do stawienia oporu skostniałej tradycji i podjęcia misji wykonywania zawodu lekarza. Sam Watanabe z zawodu był lekarzem, porzucił jednak profesję na rzecz pisarstwa. Spod jego pióra, poza beletrystyką, wyszły również liczne opracowania naukowe, a wiele dzieł autora wykorzystała japońska kinematografia

Spośród japońskich literatów zdecydowanie wyróżnia się niepokorna sylwetka Osamu Dazai (1900-1948), który niczym karateka, burzy stabilną konstrukcję uwielbienia „japońskości”. Autor jest postacią co najmniej intrygującą. W swoim życiorysie zanotował mnogie, burzliwe związki miłosne i próby samobójcze. Jego twórczość cechuje niezwykła, niemal kobieca, wrażliwość, subtelność i emocjonalność. Zbiór opowiadań pt. „Owoce wiśni” przemawia za stwierdzeniem, iż autor nie radził sobie z zastaną rzeczywistością, stawiał za to pytania o kształt i sens ludzkiej egzystencji. Jego twórczość to spotkanie z czymś unikatowym, co pozostawia trwały ślad w naszym umyśle.

Zdumiewająca koegzystencja tradycji z nowoczesnością to wizytówka literatury japońskiej. W kraju, w którym myślące roboty przestają być tylko wytworem wyobraźni, doczekaliśmy się już cybernetycznego czytelnika o nazwie Ninomiya-kun. Czy możemy liczyć na robotycznego pisarza? Tymczasem wszystkich 本の虫 (moli książkowych) po wytwory myśli autorów tradycyjnych zapraszamy do Wypożyczalni przy Placu Staszica 1.