Zbliżające się święta wielkanocne są doskonałą okazją, aby przypomnieć wybrane kujawskie tradycje związane z tym wyjątkowym czasem w roku.
Dziś przedstawiamy zwyczaj tworzenia kujawskich palm wielkanocnych na Niedzielę Palmową, nazywaną też Kwietną lub Wierzbną, otwierającą Wielki Tydzień. Dzień upamiętnia wjazd Jezusa do Jerozolimy. W tym dniu wierzący święcili palmy, tworzone na podobieństwo liści palmowych, którymi witano Chrystusa, oddając mu cześć.
Dawne palmy z Kujaw znacznie różniły się od tych, które tworzy się dzisiaj. Z czego je wykonywano? Jakie wierzenia były z nimi związane?
Kujawskie palmy były bardzo skromne w porównaniu do tych z innych regionów. Zielone gałązki bukszpanu lub barwinka łączono z kilkoma gałązkami wierzbowymi z baziami. Używano też gałązek trzciny, brzozy, wiśni, agrestu, cisu, mirtu czy borowiny. Wszystko związywano nicią, a gotową palmę wieńczono kolorową wstążką. Można było owinąć nią uchwyt palmy na podobieństwo kropidła, którym później święcono domostwo.
Najładniejsze palmy zajmowały szczególnie ważne miejsce w izbie, bowiem zatykano je za święte obrazy. Dopiero pod koniec XIX wieku zaczęły być przystrajane kwiatkami zrobionymi z bibuły, a po drugiej wojnie światowej na targach zaczęły się pojawiać już strojniejsze palmy, w stylu „wileńskim”.
Z najpiękniejszych palm słyną Kurpie, a największą do tej pory wyłoniono w corocznym konkursie w Lipnicy Murowanej. Osiągnęła ona wysokość niemal 38 metrów.
W kulturze ludowej zapisała się też wiara w magiczne właściwości palmy, zapewniającej zdrowie, przynoszącej urodzaj i odpędzającej zło.
Źródła:
Krystyna Pawłowska, „Zwyczaje i obrzędy doroczne na Kujawach”.
Hanna M. Łopatyńska, „Wielkie Święto. O zwyczajach wielkanocnych w Polsce”.
YouTube: Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, Wielkanoc na Kujawach – PALMA KUJAWSKA”,
Jadwiga Kurant, „Obrzędy i zwyczaje ludowe na Kujawach. Widowiska sceniczne i plenerowe”.
