Z kart historii Włocławka i okolic


Dziś mija 140. rocznica urodzin, pochodzącego z Kujaw, światowej sławy socjologa i filozofa Floriana Witolda Znanieckiego. Urodził się 15 stycznia 1882 r., w Świątnikach, w gminie Lubraniec, w powiecie włocławskim.
Był jednym z głównych przedstawicieli socjologii humanistycznej. Uznawany jest za „łącznika” między polską i światową socjologią oraz wychowawcę wielu wybitnych badaczy społecznych.

W młodości interesował się literaturą, sam również pisywał poezję i dramaty. W latach 1902-1903 studiował na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskał stopień doktora.
W 1913 r. poznał Williama Thomasa, amerykańskiego socjologa, który zaprosił go do współpracy w Stanach Zjednoczonych. Tym sposobem Znaniecki do 1919 r. przebywał w Chicago, gdzie podjął pracę naukową na tamtejszym uniwersytecie.


Znaniecki jako jeden z pierwszych socjologów zastosował metodę badania dokumentów osobistych, takich jak autobiografie, listy czy pamiętniki, w ten sposób analizował polskich emigrantów, przebywających w Stanach Zjednoczonych. W czasie jego pobytu w USA powstała jedna z kluczowych prac naukowych tego wybitnego socjologa.Publikacja „Chłop polski w Europie i Ameryce” Williama Thomasa i Floriana Znanieckiego stanowiła ogromny krok naprzód na – otwartej przez Durkheima – drodze do połączenia teorii społecznej z badaniami empirycznymi. Pięciotomowe dzieło opierało się na pokaźnym materiale źródłowym. Szczególnie ważne wydają się analizy związków między reakcjami imigrantów na warunki amerykańskie, a wcześniejszymi ich doświadczeniami wyniesionymi z zupełnie innego społeczeństwa.


W 1920 r. Florian Znaniecki powrócił do ojczyzny, gdzie zaproponowano mu pracę wykładowcy na Uniwersytecie w Poznaniu. W krótkim czasie założył Instytut Socjologiczny w Poznaniu, przemianowany następnie na Polski Instytut Socjologiczny. Znaniecki był też twórcą metody biograficznej w socjologii. W 1921 r. zorganizował pierwszy w świecie konkurs naukowy na autobiografie – życiorysy robotników. Był także założycielem i redaktorem „Przeglądu Socjologicznego” (1930-1939).


Podczas pobytu w Polsce był wielokrotnie zapraszany na wykłady do Stanów Zjednoczonych. W 1939 r. ostatecznie wyjechał do Nowego Jorku, gdzie zastała go II wojna światowa. W 1942 z pomocą amerykańskich współpracowników został obywatelem USA i profesorem socjologii na University of Illinois. Zmarł 23 marca 1958 r. w Urbana (stan Illinois) w Stanach Zjednoczonych.


W 1989 r. w Poznaniu powstała Fundacja im. Floriana Znanieckiego. Jej założycielami byli uczniowie i kontynuatorzy myśli Znanieckiego, wybitni przedstawiciele polskiej i światowej nauki.