155. rocznica Stanisława Witolda Noakowskiego

Dziś mija 155. rocznica urodzin Stanisława Witolda Noakowskiego, urodzonego w Nieszawie 26 marca 1867 r., wybitnego artysty, teoretyka i popularyzatora architektury, pedagoga i literata.
Pierwsze nauki, także z rysunku, pobierał u ojca. Później w latach 1877-1884 uczył się w Szkole Realnej we Włocławku. Wśród nauczycieli, którzy najbardziej wpłynęli na jego los byli nauczyciele: języka polskiego Bogumił Aspis, rysunku – malarz Ludwik Bouchard a także ks. Stanisław Chodyński, z którym później łączyła go wieloletnia przyjaźń.

Studia kontynuował w Petersburgu na Wydziale Architektury Akademii Sztuk Pięknych. Wyjazd na studia zatrzymał Noakowskiego w Rosji na ponad trzydzieści lat. Po ukończeniu studiów, przeprowadził się do Moskwy, gdzie związał się z renomowaną Strogonowską Szkołą Przemysłu Artystycznego, w której był kustoszem muzeum, bibliotekarzem i wykładowcą. W tym czasie nie stracił kontaktu z Polską. We Włocławku przebywał dwukrotnie, odwiedzał rodzinę, która po śmierci ojca przeprowadziła się z Nieszawy do Włocławka. Na prośbę ks. Chodyńskiego wykonał projekty płyt nagrobnych do włocławskiej katedry biskupa Aleksandra Kazimierza Bereśniewicza i Henryka Piotra Kossowskiego. W Warszawie odbywał praktykę budowlaną, współpracował z uczelniami w Warszawie i Krakowie, brał udział w wystawach i współpracował ze środowiskami twórczymi.

Pod koniec 1918 roku przeprowadził się do Polski, osiadł w Warszawie. Wykładał architekturę, pełnił liczne funkcje społeczne, uczestniczył w komisjach dotyczących architektury zabytkowej i projektów współczesnych, brał udział w wielu wystawach w tym z rzeźbiarzem Henrykiem Kuną w Londynie i Władysławem Strzemińskim w Warszawie.

W dorobku Noakowskiego najliczniejszą grupę stanowią rysunki architektury. Stworzył wiele tysięcy rysunków i szkiców natury, większość z nich była reminiscencjami z podróży. Odbył ich wiele, m.in. do Włoch, Czech, Austrii, Szwajcarii, Niemiec, Grecji, Francji, uczestniczył w Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 roku.

Poza architekturą Stanisław Noakowski zajmował się projektowaniem grafiki użytkowej, okładek książek, winiet, plakatów, dekoracji porcelany. Wspólnie z Bronisławem Mańkowskim opracował projekt drewnianych klocków dla dzieci produkowanych w firmie Gnom.

Był autorem licznych artykułów z zakresu historii sztuki i architektury, ochrony zabytków, pisał poematy prozą, utwory autobiograficzne.

Za swoją pracę otrzymał liczne medale, nagrody i odznaczenia m. in. Komandorię Orderu Polonia Restituta oraz nagrodę Prezesa Rady Ministrów.

Stanisław Noakowski zmarł w Warszawie 1 pażdziernika 1928 r. i pochowany został na cmentarzu powązkowskim.

W 1934 r. na plebanii w Nieszawie, gdzie początkowo mieszkała rodzina Noakowskich, utworzono pierwsze muzeum poświęcone Stanisławowi Noakowskiemu. W 1983 r. otwarto Muzeum Stanisława Noakowskiego jako Oddział Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. Jedna z włocławskich ulic również nosi jego imię.

Autoportret Stefana Noakowskiego. Domena Publiczna. Źródło: Muzeum Stanisława Noakowskiego. Oddział Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej.